به گزارش فردای خبر به نقل از خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، خلیج فارس پهنه‌ای آبی در جنوب ایران از دیرباز تاکنون بخشی جدایی‌ناپذیر از قلمرو ملی کشورمان بوده و نام آن برای همه ایرانیان از جایگاه ویژه و حساسی برخوردار است. در روزهای اخیر خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دو مقام ناشناس کاخ سفید گزارش داد که دونالد ترامپ رئیس‌جمهورایالات متحده، در جریان سفر خود به عربستان سعودی، قصد دارد نام خلیج فارس را به اصطلاح جعلی «خلیج عربی» تغییر دهد.
در ابتدا برخی تحلیل‌گران و رسانه‌ها این اقدام را ناشی از تنش‌های اخیر میان آسوشیتدپرس و تیم ترامپ دانستند؛ تنش‌هایی که پس از اخراج یکی از خبرنگاران این رسانه از کاخ سفید شکل گرفت. از همین رو، برخی آن را تلاشی برای تحت‌الشعاع قرار دادن روند مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا و اقدامی انتقام‌جویانه تعبیر کردند. با این حال، ترامپ ساعاتی پس از انتشار این گزارش، در جمع خبرنگاران گفت: «هنوز تصمیم نهایی اتخاذ نشده و نمی‌خواهم احساسات کسی را جریحه‌دار کنم.» این اظهارات، در واقع تأییدی ضمنی بر گزارش آسوشیتدپرس تلقی شد.
شایان ذکر است که این نخستین‌بار نیست که ترامپ درخصوص نام تاریخی خلیج فارس اظهارات جنجال‌برانگیز مطرح می‌کند. در دوران نخست ریاست‌جمهوری‌اش نیز یک‌بار از واژه جعلی خلیج عربی استفاده کرده بود، موضوعی که با واکنش تند حسن روحانی رئیس‌جمهور وقت مواجه شده بود.
اتحاد درباره خلیج فارس؛ موضوعی فراتر از اختلافات سیاسی
خلیج فارس یک موضوع ملی و حیثیتی برای تمام ایرانیان در سراسر جهان است. موضوعی که سال‌هاست عده‌ای قصد دارند نام آن‌را تغییر دهند و همیشه تیرشان به سنگ می‌خورد.این بار نیز پس از اظهارات گستاخانه رئیس‌جمهور آمریکا تمامی مردم ایران با گرایش‌های سیاسی مختلف و عقاید متفاوت به دفاع از خلیج فارس پرداختند. ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی مخصوصا توئیتر شروع به ساختن هشتگ خلیج فارس کردند به‌طوری‌که خلیج فارس ترند یک توئیتر شد.
به نظر می‌رسد ترامپ و تیمش در آستانه دور چهارم مذاکرات هسته‌ای که با اما و اگرهای زیادی همراه است قصد داشت وحدت و همدلی مردم ایران را نشانه بگیرد اما این حربه علاوه بر مردم با پاسخ سخت سیاستمداران نیز مواجه شد.
مسعود پزشکیان در واکنش به این ادعا در حساب کاربری خودش در توئیتر عکس خلیج فارس را منتشر کرد. محمدباقر قالیباف نیز نوشت: «از کتابخانه مجلس خواستم چند نقشه تاریخی خلیج فارس را که در بایگانی موجود است منتشر کنند. گفتند اینقدر زیاد است که به هر کدام از سیاستمداران متوّهم چند نسخه می‌رسد. شاید کفش و لباس با دلار و درهم خریدنی باشد ولی تاریخ و جغرافیا خریدنی نیست، عِرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری.»
همچنین سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه نوشت:«نام خلیج فارس، مانند بسیاری از نام‌های جغرافیایی، ریشه عمیق در تاریخ بشر دارد. ایران هرگز به استفاده از نام‌هایی مانند دریای عمان، اقیانوس هند، دریای عرب یا دریای سرخ اعتراضی نداشته است. استفاده از این نام‌ها به معنای مالکیت هیچ ملت خاصی نیست، بلکه نشان‌دهنده احترام مشترک به میراث جمعی بشریت است.»
حمید رسایی عضو جبهه پایداری نوشت:«عنوان همیشگی خلیج فارس را تاریخ برای آن تعیین کرده و با تصمیم فرد بی‌هویتی مثل ترامپ انتخاب نشده که با اراده او تغییر کند. همانطور که دریا با پوزه سگ نجس نمی‌شود، نام خلیج فارس هم با اراده ترامپ تغییر نمی‌کند.»
همچنین عمادالدین باقی نیز در توئیتی آورد: «خلیج فارس فقط یک نام نیست، یک تاریخ، یک هویت و موجودیت یک ملتی است که هگل، جایگاهش را طلوع تاریخ می خواند». عطاالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و اشاد سید محمدخاتمی در تشبیهی جالب ترامپ را بخت النصرتشبیه کرد که گمان می کرد بر همه عالم و آدم سیطره دارد و همه بایست از او تبعیت کنند و برده او باشند.
سلبریتی‌های ایرانی که پس از اغتشاشات ۱۴۰۱ کمتر به مسائل ملی واکنش می‌دادند، اکنون به‌طور یکپارچه از هویت خلیح فارس دفاع کردند.
حتی این خبر در آمریکا نیز واکنش‌های منفی داشته است برخی مردم آمریکا با اتشار سنگ قبرهای سربازان امریکایی در جنگ خلیج فارس به این اقدام اعتراض کردند و عده‌ای دیگر نیز گفتند دولت ترامپ فقط به دنبال عوض کردن نام سرزمین‌عای تارخی است.
پس از این همبستگی ملی در ایران ترامپ از اظهارات خود عقب نشست و سخنگو کاخ سفید اعلام کرد:«رئیس‌جمهور ترامپ هنوز تصمیم خود را برای تغییر نام خلیج فارس اتخاذ نکرده است.»
به نظر می‌رسد چنین همبستگی می تواند به یک برنده برای تیم ایرانی در برابر زیاده خواهی‌های آمریکایی‌ها تبدیل شود. همبستگی که علیرغم تمام مشکلات شکل گرفت و نشان داد که هویت ملی امری فراتر از اختلافات سیاسی و ... است.
در ادامه گفتگوی ایسکانیوز با غلامرضا ظریفیان معاون وزیر علوم دولت اصلاحات و ناصر ایمانی فعال سیاسی اصولگرا درباره میزان اثرگذاری وحدت و انسجام ملی بر مذاکرات پیش‌رو بویژه تاثیر آن بر افزایش قدرت اقناع کنندگی تیم مذاکره کننده کشورمان را می‌خوانید:
آمریکا در تلاش است تا میان ایرانیان و اعراب تقابل ایجاد کند
ناصر ایمانی، درباره هدف ترامپ از گزافه‌گویی درباره نام خلیج فارس تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد آمریکا در تلاش است تا نوعی تقابل قومی ملی میان ایرانیان و اعراب ایجاد کند. به‌طوری‌که ایرانیان از عنوان «خلیج فارس» دفاع کنند و در مقابل برخی کشورهای عربی از عنوان جعلی «خلیج عربی» حمایت کنند. این رویکرد می‌تواند اتحاد نوپای ایران با برخی کشورهای عربی به‌ویژه عربستان سعودی را با چالش مواجه سازد و در عین حال ایران را به اقدامات واکنشی در منطقه از جمله ملزم کردن کشتی‌های عبوری به استفاده از نام خلیج فارس یا حتی تهدید به بستن تنگه هرمز واردار کند.
وی افزود: دولت آمریکا باید به این مسئله واقف باشد که چنین رفتارهایی نه‌تنها موجب انشقاق در داخل ایران نخواهد شد بلکه همبستگی ملی را تقویت می‌کند. اگر این موضوع به‌صورت جدی دنبال شود ملت ایران با تمام گرایش‌ها و اختلاف‌نظرها، زیر پرچمی واحد که خودِ آمریکایی‌ها به‌دست ما داده‌اند، متحد خواهند شد.
ایران مذاکرات را تعلیق کند
این فعال سیاسی اصولگرا درمورد تاثیر اظهارات ترامپ بر مذاکرات هسته‌ای گفت: قطعا تاثیر دارد تا این‌حد که ایران باید مذاکرات را یک طرفه لغو کند. زیرا ما قصد داردیم با آمریکا به توافق برسیم ولی ترامپ یکی از بزرگ‌ترین اقدامات ضدملی را علیه ایران انجام می‌دهد. بنابراین دولت ایران باید مذاکرات را تعلیق کند.
ایمانی در پاسخ به این پرسش که آیا اتحاد ملی ایرانیان می‌تواند به برگ برنده‌ای برای تیم دیپلماتیک کشور تبدیل شود، تاکید کرد: بدون تردید همین‌طور است. هرچه این همبستگی پررنگ‌تر شود به‌ویژه در میان ایرانیان مقیم خارج از کشور تأثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود. چراکه این افراد به‌دلیل دسترسی مستقیم‌تری که به افکار عمومی و نهادهای سیاسی غرب دارند، می‌توانند در روند تصمیم‌سازی آن کشورها نقش ایفا کنند.
وی افزود: هر ایرانی با هر گرایش فکری اگر واکنشی قاطع و مسئولانه نسبت به این تحرکات نشان دهد، می‌تواند بر رفتار دولتمردان آمریکایی اثر بگذارد. البته باید توجه داشت که آمریکا در پی تأمین منافع ملت ایران نیست و به‌دنبال استمرار تنش در خاورمیانه است. اما اگر همبستگی ملی حفظ شود، طرف مقابل ناچار خواهد شد در برابر پیامدهای احتمالی اینگونه اقدامات تأمل کند.
مواضع متناقض، افکار عمومی را بلاتکلیف می‌کند
این فعال سیاسی اصولگرا در پاسخ به این پرسش که آیا اظهارات اخیر ترامپ بخشی از سیاست فشار حداکثری علیه ایران تلقی می‌شود یا خیر؟ گفت: بله کاملاً ممکن است این اظهارات در چارچوب همان سیاست تعریف شوند. آمریکایی‌ها در حال حاضر با بهره‌گیری از سازوکار مذاکره، در واقع فشار مضاعفی بر ایران وارد می‌کنند.
وی افزود: این نوع رفت‌وآمدها و مواضع متناقض، افکار عمومی را در حالت انتظار و بلاتکلیفی نگه می‌دارد و در نهایت ممکن است به دلسردی مردم از روند مذاکرات منجر شود. آمریکایی‌ها از چند مسیر هم‌زمان سیاسی، رسانه‌ای و روانی در تلاش‌اند تا فشارها را افزایش دهند اما نتیجه معکوس آن می‌تواند اتحاد و انسجام ملی بیشتر در ایران باشد.
ایمانی درباره این‌که آیا اظهارات ترامپ با مذاکره در تناقض است، گفت: آمریکایی‌ها مایل به مذاکره هستند اما تنها در صورتی که بتوانند حداکثر امتیازات ممکن را از ایران بگیرند. اگر به این هدف نرسند یا از میز مذاکره کنار می‌کشند یا تلاش می‌کنند با فشارهای مختلف ایران را وادار به بازگشت به مذاکرات کنند.
آمریکا اگر امتیاز نگیرند، تقصیر را به گردن ایران می‌اندازد
وی ادامه داد: واشنگتن از تمام ابزارهای ممکن از جمله رسانه‌ها و دیپلماسی فشرده برای گرفتن امتیاز استفاده می‌کند. اما در صورتی که موفق به تحقق اهداف خود نشوند. تلاش خواهند کرد تقصیر به‌نتیجه نرسیدن مذاکرات را متوجه نظام ایران کنند تا افکار عمومی داخل کشور را نسبت به حاکمیت بدبین سازند.
ایمانی درباره نقش رژیم صهیونیستی در ماجرای اظهارات ترامپ پیرامون تغییر نام خلیج فارس گفت: بین آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها در برخی موضوعات، از جمله ایران، اختلاف نظر وجود دارد. اسرائیل از ابتدا به‌دنبال سوق دادن ایالات متحده به‌سمت جنگ با ایران بوده است، اما آمریکایی‌ها مسیر و اهداف خود را دنبال می‌کنند.
وی ادامه داد: سیاست فعلی آمریکا بر پایه فشار هم‌زمان با مذاکره است تا بتواند بیشترین امتیازات را از ایران کسب کند. واشنگتن در تلاش است اجازه ندهد اقدامات و تحریکات رژیم صهیونیستی موجب به‌هم ریختن این نقشه محاسبه‌شده شود.
هیچ‌کس نمی‌تواند هویت تاریخی کشورمان را بگیرد
غلامرضا ظریفیان با اشاره به واکنش یکپارچه ایرانیان در برابر اظهارات اخیر دونالد ترامپ درباره خلیج فارس، گفت: ما به‌عنوان یک ملت، چند عامل بنیادین داریم که هویت تاریخی‌مان را در طول هزاران سال شکل داده‌اند. یکی از اساسی‌ترین آن‌ها «سرزمین ایران» است. سرزمینی که با وجود تنوع قومی و نژادی، همواره عامل پیوند و انسجام ملی بوده و همچنان رکن اصلی هویت ایرانیان محسوب می‌شود.
وی افزود: در کنار سرزمین، دین، زبان و فرهنگ نیز دیگر مؤلفه‌های کلیدی در شکل‌گیری و تداوم هویت ایرانی‌اند؛ عناصری که نمی‌توان به‌سادگی از آن‌ها عبور کرد. واکنش قاطع مردم ایران به این قبیل اظهارات، نشان‌دهنده عزم ملی برای صیانت از هویت تاریخی و فرهنگی کشور است.
ظریفیان با بیان این که اگر کوروش کبیر امروز زنده بود، بی‌تردید مرزهای جغرافیایی ایران را از «خلیج فارس» تعریف می‌کرد، تصریح کرد: نام خلیج فارس نه تنها ریشه در تاریخ دارد، بلکه در اسناد متعدد بین‌المللی نیز به رسمیت شناخته شده است. نه ترامپ و نه هیچ قدرت دیگری قادر نیستند این حقیقت را تغییر دهند. این یک توهم سیاسی است که برخی گمان می‌کنند با ابزار فشار می‌توانند هویت ملتی را از آن گرفت.
همبستگی داخلی سرمایه راهبردی در مذاکرات است
معاون وزیر علوم دولت سیدمحمد خاتمی در واکنش به این که آیا همبستگی داخلی می‌تواند برگ برنده‌ای برای تیم دیپلماتیک کشور باشد، گفت: سیاست خارجی در امتداد سیاست داخلی شکل می‌گیرد و یکی از ارکان اساسی سیاست داخلی، همبستگی و انسجام ملی است. هر اندازه که جامعه در مسائل حساس به وحدت و همدلی برسد، این همبستگی داخلی به‌مثابه سرمایه‌ای راهبردی در عرصه سیاست خارجی و مذاکرات عمل خواهد کرد.
ظریفیان در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر سخنان اخیر ترامپ بر روند مذاکرات هسته‌ای اظهار کرد: بدون تردید این اظهارات تأثیر منفی بر مذاکرات خواهد داشت. ما در حال گفت‌وگو با طرف آمریکایی هستیم و چنین مواضعی نشانه‌ای از بدعهدی و بی‌میلی به مذاکره سازنده است. منافع ملی هر کشور ایجاب می‌کند که مذاکرات در چارچوبی برد-برد و مبتنی بر احترام متقابل صورت گیرد. اما در خصوص موضوع خلیج فارس، هیچ‌کس صلاحیت تصمیم‌گیری ندارد؛ اینگونه ادعاها تجاوزی آشکار به هویت و حاکمیت معنوی ملت ایران به‌شمار می‌رود.
ترامپ صلاحیتی برای اظهارنظر درباره نام خلیج فارس ندارد
ظریفیان در پاسخ به این پرسش که آیا اظهارات اخیر ترامپ بخشی از سیاست فشار حداکثری تلقی می‌شود، گفت: این موضوع نیازمند بررسی دقیق‌تری است. ترامپ صرفاً در قبال ایران دچار توهم نیست، بلکه نسبت به کشورهایی مانند کانادا یا مناطق مختلفی چون خلیج مکزیک نیز گاه مواضعی غیرواقع‌بینانه اتخاذ کرده است.
وی با بین این که به نظر می‌رسد بسیاری از اظهارات ترامپ با هدف جلب توجه رسانه‌ها بیان می‌شود، گفـت: با توجه به مواضعی که وی در زمینه مسائل هسته‌ای اتخاذ کرده‌است، می‌توان گفت تمرکز اصلی وی در حال حاضر بر همین حوزه است. با این حال، ترامپ از منظر حقوق بین‌الملل هیچ صلاحیتی برای اظهارنظر درباره نام تاریخی خلیج فارس ندارد. جامعه باید همین سطح از همبستگی را حفظ کند تا برای طرف آمریکایی روشن باشد که ملت ایران در برابر برخی اصول و مسائل اساسی هرگز وارد مذاکره نخواهد شد.
ظریفیان در پاسخ به این پرسش که آیا اظهارات اخیر ترامپ نشان‌دهنده بی‌میلی او به توافق است یا صرفاً نمایشی سیاسی، گفت: ترامپ پیش از این نیز مواضعی اتخاذ کرده که هرگز پیگیری نشده‌اند. هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که سخنان اخیر وی درباره خلیج فارس نیز در همین چارچوب قرار می‌گیرد یا نه.
وی افزود: تیم ترامپ بدون تردید از مشاوران حقوقی توانمندی برخوردار است و رئیس‌جمهور آمریکا باید بداند که چه این اقدام جنبه نمادین داشته باشد، چه در چارچوب فشار حداکثری تعریف شود، از منظر حقوق بین‌الملل در حوزه اختیارات او نیست. در نهایت، اگر دولت آمریکا قصد دارد مسیر عادی‌سازی روابط با ایران را طی کند، پرهیز از چنین اظهارات تحریک‌آمیزی اجتناب‌ناپذیر است.
