به گزارش فردای خبر به نقل از خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، کم‌آبی بلای جان درخان تهران شده است تا جایی که تنش‌های آبی تن رنجور درختان را بیمار کرده و حالا سوسک پوستخوار از درختی به درخت دیگر می‌رود و چهره شهر از درختان خالی می‌شود. تهرانی که آقامحمدخان قاجار به واسطه آب‌وهوای خوب، باغات و موقعیت مناسب، آن را به عنوان پایتخت انتخاب کرد، دیگر نه آب دارد و نه هوا و باغ‌هایش هم در تاریخ گم شدند.
آفت به جان بیش از ۱۲ هزار درخت چیتگر افتاد
بوستان چیتگر را ساختند تا کیفیت هوای تهران را بهبود ببخشد اما کم کم حق‌آبه تامین نشد و آبیاری نامنظم درختان آن را بیمار کرد. بنا به گفته محمدجواد خسروی، شهردار منطقه ۲۲در چیتگر هفت کانون آلوده به آفت سوسک پوستخوار مدیترانه‌ای در فازهای شرقی و غربی بوستان شناسایی شد که حدود هفت هزار و ۷۰۰ اصله درخت را در بر می‌گرفت. علاوه بر درختان بیمار، حدود پنج هزار اصله درخت دیگر هم بر اثر کمبود آب در سال‌های گذشته خشک شده بودند.
درواقع آنطور که مسئولان گفته‌اند بیش از ۱۲ هزار درخت چیتگر حال مساعدی ندارند. در همین راستا شهرداری طرح «چکش» را برای نجات تهران کلید زد تا درختان آفت‌زده را حذف کند.
شهرداری می‌گوید که مالکیت پارک چیتگر با منابع طبیعی است و جابه‌جایی و حذف تمام درختان آلوده و خشک اصولا توسط اداره کل منابع طبیعی و با مجوز دادستان تهران در حال انجام است.
شهردار منطقه ۲۲ می‌گوید: قرار بود ۲۰هزار نهال جدید را جایگزین درختان قطع شده پارک کنیم، ولی به ازای هر درخت سه تا چهار نهال کاشتیم و تا آخرین روز اسفند پارسال ۲۲هزار اصله نهال اعم از پهن‌برگ و سوزنی‌برگ در چیتگر کاشته شد که بالای ۹۰ درصد آنها سبز شده‌اند. همچنین طبق قرارداد، پیمانکار موظف است نهال‌هایی که سبز نشده‌اند را جایگزین کند و تحویل ۱۰۰ درصدی نهال‌های سبز شده را داشته باشد.
سوسک‌ها به درختان سرخه‌حصار هم رحم نکردند
شهردار منطقه ۱۳ تهران هم از حذف ۲ هزار و ۵۰۰ اصله درخت آلوده از بوستان سرخه حصار در پایتخت خبر داد و گفت: پس از حذف این درختان، نهال‌های جدید جایگزین شد.
چند روز پیش هم انتشار تصاویر قطع درختان در میدان آزادی خبرساز شد. شهرداری منطقه ۹ تهران در توضیح این اقدام گفته که قطع این درختان به جهت خطرساز بودن و به دلیل آلودگی و آفت درختان و احتمال تسری آن به سایر درختان سالم انجام شده است. شهرداری همچنین گفته که ۲۲ اصله نهال درخت چنار توسط کارشناسان اداره فضای سبز، پس از پاکسازی و آفت زدایی کامل، به صورت جایگزین کاشته خواهد شد.
سر قصه چنارهای خیابان ولیعصر هم به همین آفت رسید و در نهایت سید امیر فاتح وحدتی سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران اعلام کرد: قطع ۱۰۰ اصله درخت بر اساس رأی کمیسیون ماده ۷ شهرداری و به دلیل آفت زده بودن و خشک شدن درختان انجام شده است.
افت سطح آبهای زیرزمینی
میر حامد اختری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، می‌گوید که افت سطح آبهای زیرزمینی در کنار هجوم آفات خطرناکی مانند سوسک پوستخوار، مهم‌ترین عوامل خشکی درختان در پارک‌های جنگلی پایتخت هستند.
سوده نجفی عضو شورای اسلامی شهر تهران هم از عملکرد شهرداری در آبیاری درختان انتقاد کرده و گفته: متاسفانه با بی‌توجهی صورت گرفته شاهد بحران خشکی درختان، زرد شدن چمن‌ها و در نهایت، قطع درختان در میدان آزادی هستیم. شهرداری باید پاسخگوی عدم آبیاری مناسب فضای سبز باشد.
آبیاری نامناسب بستر را برای ورود سوسک‌ها فراهم کرد
از حسین آخانی استاد دانشگاه و گیاه‌شناس درباره دلیل آفت‌زده شدن درختان تهران به ویژه پارک جنگلی چیتگر پرسیدیم و وی در این باره به ایسکانیوز گفت: آنچه به طور کلی در مورد درختان وجود دارد، این است که هر گاه درخت در تنش آبی قرار بگیرد، مستعد بیماری می‌شود. در چیتگر هم یکی از عواملی که بررسی شده، نبود آب کافی است که درختان را در برابر بیماری آسیب‌پذیر کرده است.
وی افزود: دمای بالا هم باعث می‌شود که گونه‌های بومی آسیب ببینند و آفت‌های مهاجم افزایش پیدا کنند. این‌ها مزید بر علت شده و این وضعیت را ایجاد کرده است.
آخانی عنوان کرد: در مورد چیتگر پس از ساخت دریاچه، برای تامین آب از رودخانه کن استفاده کردند و طبیعی است که سهم آب درختان کم شده است.
وی ادامه داد: باید این واقعیت را درنظر بگیریم که شهر تهران بی‌رویه گسترش پیدا کرده و در منطقه ۲۲ هم ساخت و ساز بسیار زیاد و به طبع مصرف آب هم زیاد است. از جهتی وقتی آب زیرسطحی کاهش پیدا کنند، درختان زودتر آسیب می‌بینند و آبیاری نکردن به موقع هم مزید بر علت می‌شود.
هم‌دستی سوسک‌ها و ریزگردها
علاوه بر این در سال‌های اخیر به جهت سو مدیریت در حوزه آب، تالاب‌ها خشک شده و کانون‌های ریزگرد بیشتر شده‌اند که نمونه آن تالاب صالحیه در نزدیکی تهران است. بهمن ایزدی کویرشناس و فعال محیط زیست در این باره ایسکانیوز گفت: همین ریزگردها هم می‌توانند به عاملی برای بیماری درختان تهران بدل شوند. ریزگردها حتی می‌توانند در رویش گیاهان هم تاثیر بگذارند و با بارگذاری و نشستن روی برگ درخت‌ها، عمل فتوسنتز را با اختلال مواجه کنند. کند شدن فتوسنتز و نبود تعادل، درخت را بیمار و در معرض آفت‌ها قرار می‌دهد.
چرا گونه‌های مهاجم را جایگزین آفت‌زده‌ها می‌کنید؟
اگرچه شهرداری اقدام به جایگزینی درخت‌های آفت‌زده کرده اما در میان گونه‌های جایگزین شده نام برخی گونه‌های مهاجم هم به چشم می‌خورد. آخانی کارشناس گیاه‌شناس می‌گوید: در میان درخت کاری‌هایی که در سال‌های اخیر کاشته شده، گونه‌های مهاجم هم کاشته شده است. درخت زیتون درخت مهاجم است و به جای چنار در سطح گسترده اقدام به کاشت این درخت کرده‌اند. این درخت گیاهی سمی است. درخت عرعر هم که همچنان کاشته می‌شود، مهاجم است.
درخت زیتون تلخ بومی کشور استرالیا است. رشد و تکثیر این گونه بسیار سریع است به طوری‌که می‌تواند به نابودی برخی گونه‌های بومی ایران منجر شود همچنین دارای میوه‌های سمی است و بعضا باعث ایجاد آلرژی در افراد نیز می‌شود.
درخت «عرعر» هم بومی کشور چین است. به علت مصرف بی‌رویه آب های زیرزمینی، افزایش آفات و حشرات و مسمومیت برخی حیوانات باید از کاشت آن جلوگیری کنیم همچنین بعضا باعث ایجاد آلرژی و سردرد در انسان‌ها نیز می‌شود.
چرا شهرداری و سازمان منابع طبیعی از تجربه توت آمریکایی عبرت نگرفته‌اند و تصمیم دارند که درخت مهاجم دیگری به تهران اضافه کنند؟ مگر کاشت درخت «پائولونیا» با استناد به قانون بهسازی محیط زیست و قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی جرم محسوب نمی‌شود، پس با استناد به همین مواد قانونی می‌توان کاشت دیگر گونه‌های مهاجم را هم جرم محسوب کرد و از سازمان محیط زیست خواست که وارد عمل شود.
در ماده ۱ - قانون بهسازی محیط زیست آمده است: حفاظت و بهبود و بهسازی محیط زیست و پیشگیری و ممانعت از هر نوع آلودگی و هر اقدام مخربی که موجب برهم خوردن تعادل وتناسب محیط زیست می‌شود، همچنین کلیه امور مربوط به جانوران وحشی و آبزیان آبهای داخلی از وظائف سازمان حفاظت محیط زیست است.
ماده ۷ – هم می‌گوید: هر گاه اجرای هر یک از طرحهای عمرانی و یا بهره‌برداری از آنها به تشخیص سازمان با قانون و مقررات مربوط به حفاظت محیط زیست مغایرت داشته باشد سازمان مورد را به وزارتخانه یا مؤسسه مربوط اعلام خواهد نمود تا با همکاری سازمانهای ذیربط به منظور رفع مشکل در طرح‌مزبور تجدید نظر به عمل آید. در صورت وجود اختلاف نظر طبق تصمیم نخست‌وزیر عمل خواهد شد.
در بند ب ماده ۸ ـ قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی هم آمده است: هرگونه اقدام به فرسایش و یا تخریب عمدی و بدون مجوز منابع ژنتیکی و یا زیستگاههای آنها، مستوجب یک یا دو نوع از مجازات‌های درجه(۴) تعزیری قانون مجازات اسلامی است و چنانچه اقدامات صورت گرفته به صورت گسترده موجب آسیب و یا از بین رفتن منابع ژنتیکی شود و امنیت ملی را در حوزه‌های اقتصادی، غذایی، زیست محیطی و دفاعی با مخاطره مواجه سازد مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این بند محکوم می‌شود. رهاسازی بدون مجوز نمونه‌های ژنتیکی بیگانه در صورتی که موجب فرسایش و یا تخریب منبع ژنتیکی و یا زیستگاههای آنها شود نیز مشمول حکم همین بند است.
به گزارش ایسکانیوز، در سال‌های اخیر معضل کم‌آبی، آفت‌ها و مدیریت نامناسب منابع طبیعی، بحران شدیدی برای درختان و فضای سبز تهران ایجاد کرده است؛ شرایطی که به خشک شدن هزاران درخت در پارک‌هایی مانند چیتگر و سرخه‌حصار منجر شده و جایگزینی آنها با نهال‌های جدید (از جمله برخی گونه‌های مهاجم و غیربومی) نگرانی‌های بیشتری درباره تهدید تنوع زیستی و سلامت محیط زیست شهری ایجاد کرده است. کارشناسان ریشه اصلی این مشکل را تنش آبی، توسعه بی‌رویه شهری، افت منابع زیرزمینی آب، ورود ریزگردها و کاشت درختان نامناسب می‌دانند.
