به گزارش فردای خبر به نقل از خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، سه طرح ملی در حوزههای ارتباطات هوشمند، نوآوری فناورانه و عدالت دیجیتال با حضور رئیس جمهور در آیین بزرگداشت روز جهانی ارتباطات در پژوهشگاه صنعت فضایی، رونمایی شد.
آقای پزشکیان در این آیین با بیان اینکه برای مدیریت، تصمیمگیری، سیاستگذاری و نظارت، به دادههای شفاف و بهروز احتیاج داریم، گفت: بیشتر مفاسد به علت نبود دادههای اطلاعاتی است، اما باید دقت داشت، سامانههایی که قرار است دادهها در آنها ارائه شود، استاندارد باشد.
حکمرانی صحیح و جلوگیری از رانت در گرو برخورداری از نظام داده دقیق و بهروز است
رئیس جمهور با تأکید بر اینکه استانداردسازی نه یک بحث تئوریک، بلکه اساس مدیریت کارآمد است، گفت: تصمیمگیری صحیح در گرو برخورداری از دادههای دقیق، صحیح و بهروز است و تهیه دادههای صحیح و دقیق نیز علاوه بر زیرساختهای جمعآوری، نیازمند تعریف شاخصها و روشهای استاندارد جمعآوری داده است.
پزشکیان با تأکید بر اهمیت دادهمحوری در مدیریت کشور، اظهار داشت: پیش از هر چیز باید قدردان زحمات و تلاشهای همه فعالان این حوزه بود؛ خلاقیتها و نوآوریهایی که در زمینه فناوری اطلاعات صورت گرفته است، نقش حیاتی در بهبود اداره کشور دارد.
رئیس جمهور با اشاره به جایگاه اطلاعات در حکمرانی نوین، تصریح کرد: کشور، سازمان یا حتی یک خانه، اگر بدون داده و اطلاعات دقیق اداره شود، گرفتار سردرگمی خواهد شد؛ مدیری که نداند کجاست و به کجا میرود، نمیتواند آینده را بسازد.
پزشکیان گفت: اگر بخواهیم کشور را به درستی بسازیم و آیندهای مطمئن خلق کنیم، باید در حوزههایی مانند اقتصاد، صنعت، تجارت و کشاورزی، به دادههای دقیق، بهموقع و قابل اتکا دسترسی داشته باشیم. تنها آنکس میتواند تصمیمی مؤثر بگیرد که اطلاعات درستی در اختیار دارد.
رئیس جمهور تصریح کرد: کسی که از دادههای واقعی و ارتباطات مؤثر بیبهره باشد، ناگزیر عقب خواهد ماند. ضعف در اطلاعات یعنی ضعف در تصمیمگیری؛ این نقطه ضعف در شرایط رقابت جهانی میتواند موجب شکست باشد.
پزشکیان با اشاره به تجربه شخصی خود از دوران دانشگاه تا حضور در مجلس شورای اسلامی گفت: از همان سالهایی که در مجلس نماینده بودم، دنبال این بودیم که یک سامانه دادهمحور برای کشور طراحی شود تا بتوان بر اساس اطلاعات دقیق، سیاستگذاری و مدیریت کرد. اگر داده وجود نداشته باشد، اداره کشور در هر حوزهای، از اقتصاد تا کشاورزی و صنعت، دچار سردرگمی خواهد شد.
رئیس جمهور با انتقاد از ضعف زیرساختهای اطلاعاتی، تأکید کرد: بخشی از رانت، رشوه، قاچاق، زمینخواری و دیگر مفاسد موجود در کشور، ناشی از نبود دادههای قابل رصد است. وقتی ندانیم چه کسی، کجا، چه اقدامی انجام میدهد، طبیعی است که انحراف و تخلف شکل میگیرد.
پزشکیان گفت: در برخی موارد، فردی ساختمانی میسازد و به چند نفر میفروشد، یا در طرحهایی دیدهایم که دهها هزار میلیارد تومان بهظاهر ناپدید شده است. این ارقام بهراحتی از بین نمیرود، بلکه نبود داده و نظارت باعث شده است که امکان پیگیری نباشد.
رئیس جمهور با اشاره به تجربههای تلخ در حوزه ساخت و ساز غیر قانونی، تصریح کرد: زمینخواری و کوهخواری، زمانی روی میدهد که نتوان مالکیتها را بهصورت دقیق ثبت و رصد کرد. گاه، پس از سالها و سرمایهگذاریهای چند هزار میلیاردی، ساختمانهایی شناسایی و تخریب میشوند که اساساً نباید ساخته میشدند.
پزشکیان در ادامه گفت: قانونی که در سال ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ برای ایجاد «کد یکتای مکانی» تصویب شد، هنوز اجرایی نشده است. بیش از ۲۷ سال از آن زمان گذشته و ما هنوز دادههای پایه را برای ثبت دقیق املاک و مالکیتها در اختیار نداریم.
رئیس جمهور با اشاره به گزارش کارشناسان و پیگیریهای افراد مطلع، اظهار داشت: چهرههایی مانند جهانگرد و برخی مدیران وزارت ارتباطات، سالها است این موضوع را پیگیری میکنند، اما تاکنون به اجرا نرسیده است. اگر این سامانهها راهاندازی میشد، نهتنها امکان تعرض به منابع طبیعی نبود، بلکه مدیران نیز میتوانستند در لحظه، مالکیت و سابقه هر پلاک، ملک یا طرح را مشاهده و بررسی کنند.
پزشکیان تصریح کرد: امروز یک اداره یا نهاد محلی میتواند طرحی را ثبت کند، بدون آنکه صاحب، مالک یا محل دقیق آن در سامانه مرکزی درج شده باشد. این ضعف، راه را برای سوءاستفاده باز میکند و در نهایت، همه باید هزینه آن را بپردازند.
رئیس جمهور با تأکید بر ضرورت استانداردسازی دادهها در نظام مدیریتی کشور، اظهار داشت: در دنیای امروز، هیچچیز گم نمیشود؛ اما اگر اطلاعات در اختیار ذینفعان واقعی قرار نگیرد، کارکرد خود را از دست میدهد. اقتصاد باید در اختیار اقتصاددانان باشد، صنعت در اختیار صنعتگران و هر حوزه باید با زبان و منطق خودش مدیریت شود.
پزشکیان با اشاره به تجربه حوزه سلامت در استفاده از استانداردهای بینالمللی، بیان کرد: در پزشکی، برای معاینه یک بیمار، دادهها بر اساس استاندارد مشخص جمعآوری میشود. این استاندارد در سراسر دنیا یکی است؛ چون علم بدون چارچوب مشترک نمیتواند کارآمد باشد. این اصل، نهتنها در پزشکی، بلکه در امور مالی، اقتصادی، سیاسی، آزمایشگاهی و سایر حوزهها نیز باید رعایت شود.
رئیس جمهور ادامه داد: آنجایی که استاندارد وجود ندارد، به این معنا است که هنوز به بلوغ و رشد نرسیدهایم. هر انجمن، بنیاد یا نهاد دانشبنیانی که میخواهد در حوزه تخصصی خود کار مؤثر انجام دهد، باید به استانداردهای معتبر بینالمللی یا ملی پایبند باشد.
پزشکیان با انتقاد از وضع فعلی در حوزه فناوری اطلاعات و سامانههای اجرایی، گفت: در وزارت بهداشت و درمان، بارها نرمافزارهای مختلفی نوشته شده است، اما هیچکدام با یکدیگر ارتباط ندارند. سرمایهگذاریهایی که صورت گرفته است، به علت نبود استاندارد مشترک، عملاً موجب تولید سامانههایی شده است که با همدیگر کار نمیکنند.
رئیس جمهور تصریح کرد: وقتی دادهها و برنامهها بر اساس یک زبان مشترک نوشته نشوند، امکان اتصال و بهرهگیری یکپارچه از آنها از بین میرود. امروز در کشور، برنامههایی نوشته شده که در ظاهر مشابهاند، اما هرکدام با منطق و ساختار متفاوت، بدون قابلیت اتصال به یکدیگر عمل میکنند.
پزشکیان اظهار داشت: اگر قرار است در امور مالی، درمان یا سایر بخشها نرمافزار طراحی شود، لازم است ابتدا انجمنها و نهادهای تخصصی، استانداردهای پایه را تدوین و تثبیت کنند. آنگاه هر شرکت یا نهادی که میخواهد نرمافزار تولید کند، میتواند با حفظ چارچوب استاندارد، برنامهای بنویسد که با سایر سامانهها ارتباطپذیر باشد.
رئیس جمهور تأکید کرد: یکی از مهمترین موانع تحقق دولت هوشمند، همین ناهماهنگی و پراکندگی در طراحی سامانههاست. اصلاح این روند، نیازمند عزم مشترک، همفکری نهادهای تخصصی و اراده اجرایی در سطح ملی است.
پزشکیان با تأکید بر اهمیت فناوریهای نوین از جمله هوش مصنوعی در توسعه نظام سلامت کشور، گفت: در حوزه بهداشت و درمان، ظرفیتهای بزرگی برای استفاده از ابزارهای هوشمند وجود دارد که باید در مسیر ارتقای کیفیت خدمات به کار گرفته شود.
رئیس جمهور با اشاره به تجربه مدیریتی خود در دوران وزارت بهداشت و ریاست دانشگاه علوم پزشکی تبریز، اظهار داشت: در آن سالها، هدف ما راهاندازی شبکهای یکپارچه برای پزشک خانواده بود؛ شبکهای که مبتنی بر جمعیت مشخص، محل زندگی معین و دادههای دقیق درباره سن، جنسیت و بیماریها طراحی شده باشد تا مدیریت سلامت بهدرستی انجام شود.
پزشکیان گفت: اگر قرار است رئیس دانشگاه یا مسئول سلامت تصمیم بگیرد، باید بداند چه کسی، در کجا، با چه مشکلی، زندگی میکند. این دانایی، شرط اساسی برای خدماترسانی مؤثر است. حتی در شرایط بحرانی مانند زلزله، بدون این دادهها نمیتوان واکنش درستی نشان داد.
رئیس جمهور با اشاره به ضرورت تأمین زیرساختهای ارتباطی در مناطق محروم، تأکید کرد: زمانی که برای راهاندازی اینترنت در روستاها پیگیری میکردیم، آمارها نشان میداد هزار و چند روستا به اینترنت متصل شدهاند، اما سؤال اصلی این بود که چه تعداد از کل روستاهای کشور همچنان بیارتباط ماندهاند؟ این همان دادهای است که باید برای تصمیمگیری دقیق مشخص باشد.
پزشکیان تصریح کرد: در آن مقطع، حتی برای تأمین ارتباط اینترنتی در برخی مناطق، پیگیر اخذ مجوز استفاده از ماهواره بودیم تا حداقل ارتباط اولیه برقرار شود و بتوان دادههای اولیه سلامت را دریافت و خدمات را ساماندهی کرد. این فقط آغازی برای ایجاد عدالت ارتباطی و اطلاعاتی بود.
رئیس جمهور گفت: وقتی پوشش ارتباطی کامل شود، تفاوتی نمیکند فرد فقیر باشد یا متمول، مذهبی باشد یا غیرمذهبی؛ وظیفه ما است که به همه، خدمات دهیم. به قول شاعر: باران که شدی، پیالهها را نشمار. وظیفه حکومت، پوشش کامل و بیتبعیض خدمات سلامت است.
پزشکیان با اشاره به ضرورت تعریف استانداردهای خدمات سلامت، اظهار داشت: برای خدمات اولیه، ثانویه و ثالث، باید ساختاری مشخص وجود داشته باشد. در پزشکی امروز، نظامهایی مانند DRG (گروههای تشخیصی مرتبط) برای تشخیص و هزینهکرد درمان به کار گرفته میشوند که به تصمیمگیری مبتنی بر علم و شواهد کمک میکنند.
رئیس جمهور هشدار داد: زمانی که تشخیص صحیح وجود نداشته باشد، بیمار ممکن است دهها بار مراحل مختلف درمانی را بگذراند، بدون آنکه نتیجهای حاصل شود. در نهایت، پس از اتلاف زمان و منابع، تازه مشکل اصلی شناسایی میشود؛ حال آنکه با دانش و مهارت کافی، درمان او میتوانست از ابتدا در مسیر درست قرار گیرد.
پزشکیان با تأکید بر اهمیت استانداردسازی و دادهمحوری در مدیریت بحران و نظام سلامت، اظهار داشت: استانداردسازی، یک بحث تئوریک نیست؛ بلکه اساس مدیریت کارآمد است. اگر ندانیم چگونه باید خدمت ارائه دهیم، منابع و توان اجرایی را در مسیری نامؤثر، هدر خواهیم کرد.
رئیس جمهور با اشاره به بازدید خود از یک مرکز شناسایی بحران در کشور چین، تصریح کرد: در یکی از بیمارستانهای پیشرفته چین، در اتاقی موسوم به «شاکروم»، همه جهان را برای مهار همهگیری بیماری ساس بهصورت لحظهای رصد میکردند. اطلاعات همهگیری، بروز، شدت، نقاط بحرانی و افراد مبتلا در مانیتورها نمایان بود و تصمیمگیری دقیق بر مبنای همین دادهها انجام میشد.
آقای پزشکیان گفت: در شرایط بحران، مانند وقوع سیل، معمولاً مسئولان به نخستین منطقه در دسترس میروند، اما شاید منطقهای که در ظاهر دیده نمیشود، دچار بحران شدیدتر باشد. در آن مرکز، میتوانستند بدون خروج از اتاق تصمیم بگیرند کجا بیشترین نیاز را دارد و کمکها را بهدرستی هدایت کنند.
رئیس جمهور با تأکید بر اینکه «داده، نخستین قدم مدیریت است»، گفت: برای تصمیمگیری، به سیاستگذاری، نظارت و امدادرسانی، دادههای شفاف، بهروز و برخط نیاز داریم؛ چیزی که متأسفانه در بسیاری موارد نداریم.
پزشکیان با اشاره به تجربه حضور در مناطق دورافتاده کشور، اظهار داشت: حتی در روستاهای محروم میتوان با تعریف استانداردهای ساده و ابزار ابتدایی، مانند دستگاه سونوگرافی یا رادیولوژی، خدمات مؤثری ارائه داد. یک نیروی آموزشدیده میتواند بر اساس شکایت بیمار، داده را وارد کند و سامانه مبتنی بر هوش مصنوعی، مسیر تشخیص و درمان را پیشنهاد دهد.
رئیس جمهور تأکید کرد: از تصویر یک ریه یا یک آندوسکوپی ساده، هوش مصنوعی میتواند بیماری را تشخیص دهد، شدت و نوع آن را مشخص کند و حتی راهکار درمان ارائه دهد. این روش نهتنها دقت و کیفیت درمان را افزایش میدهد، بلکه هزینهها را نیز بهطور قابل توجهی کاهش میدهد.
پزشکیان با اشاره به ظرفیتهای هوش مصنوعی در تحلیل انبوه دادههای رادیولوژی، پاتولوژی و پزشکی، گفت: هوش مصنوعی میتواند هزاران تصویر را مقایسه کند، تجربیات پزشکی را تحلیل کند و با دقت بالا بیماری را تشخیص دهد؛ امکانی که از توانایی طبیعی یک فرد، فراتر است.
رئیس جمهور گفت: همه این کارها نیازمند دستیابی به یک زبان و نگاه مشترک، تدوین دستورالعمل و اجرای استاندارد مشخص است. اگر هر بخش بهدلخواه خود سختافزار یا نرمافزار تهیه کند، همپوشانی و اتصال بین سامانهها از بین میرود و مجبور میشویم دوباره سرمایهگذاری کنیم و سامانهها را بازنویسی کنیم.
پزشکیان اظهار داشت: شما میتوانید بهعنوان انجمنهای تخصصی وابسته به رشتهها و سازمانها، استانداردهای ملی را بر اساس الگوهای جهانی، تدوین و پیادهسازی کنید. در اروپا نیز سامانه اطلاعات بیمارستانی، بر اساس استانداردهای شفاف اجرا شده و سازمانهایی هستند که فقط مسئول تدوین و اجرای این استانداردها هستند تا دادهها قابل تحلیل، مقایسه و تصمیمسازی شوند.
رئیس جمهور با تأکید بر اهمیت تطبیقپذیری با استانداردهای جهانی در مسیر توسعه کشور گفت: در اروپا، برای هر فرایند درمانی، مالی یا تشخیصی، یک استاندارد واحد تعریف شده است. اگر ما نیز میخواهیم در نظام درمان یا اقتصاد پیش برویم، باید بدانیم دنیا چگونه عمل میکند و عملکرد ما چه نسبتی با آن دارد.
پزشکیان تصریح کرد: موضوع ارتباط، فقط اتصال شبکهای نیست، بلکه به معنای مشارکت در عقل جمعی و بهرهمندی از تجربههای دیگران است. اگر بخواهیم پزشک خانواده،ای سی یو، یا اتاق عمل مدرن راهاندازی کنیم، باید توانمندیهای دیگران را نیز ببینیم و از آنها بهره گیریم.
رئیس جمهور با اشاره به ضرورت شنیدن دیدگاههای مختلف، تأکید کرد: من از یک زاویه میبینم، شما از زاویهای دیگر و فرد سوم از زاویهای متفاوت؛ وقتی تنها به عقل خود بسنده کنیم، ضرر میکنیم. باید از عقل دیگران شنید، تجربه آنان را آزمود و به فهم مشترک رسید.
پزشکیان با اشاره به جغرافیای سیاسی امروز جهان و زیادهخواهیهای قدرتهای سلطهگر، اظهار داشت: اگر قرار است در برابر تمامیتخواهی آمریکا بایستیم و اجازه ندهیم به ما دیکته شود، باید در داخل کشور به انسجام، وحدت و درک متقابل برسیم.
رئیس جمهور ادامه داد: زبان و نگاه مشترک، به معنای دستیابی به بالاترین و بهترین استاندارد در هر حوزه است. همانطور که قرآن، فلسفه خلقت انسان را در «أَیُّکُم أَحْسَنُ عَمَلًا» میداند، هدف ما نیز باید رسیدن به بهترین و برترین عملکرد باشد.
پزشکیان تصریح کرد: اگر کسی در جایی دیگر توانسته است با شواهد و دادهها، عملکرد بهتری ارائه دهد، وظیفه ما است که به آن سطح برسیم یا حتی از آن فراتر برویم. ما در حال تغییر هستیم و توانایی رسیدن به برترین سطح را داریم.
رئیس جمهور گفت: ارتباط با جهان به معنای انتقال تجربهها، یادگیری روشهای علمی و یافتن راه درست است. حتی برای فروش کالاهای خود، نیازمند ارتباط مؤثر با دنیا هستیم؛ ارتباط، ابزار تعالی و رشد است، نه تهدید.
پزشکیان با اشاره به تجربیات خود در سالهای دانشجویی، تصریح کرد: روزی، فردی با نوع پیچیدهای از بیماری در بیمارستان بستری شد. متخصصی از خارج کشور دعوت شده بود که بر خلاف انتظار، قدی کوتاه داشت، اما بدون هیچ پیچیدگی، با مهارت بالا وارد اتاق عمل شد و اقدام مؤثر انجام داد. تجربه او از ما بیشتر بود و این یعنی عقل حکم میکند از هر کسی که مهارت و تجربه بیشتری دارد، بیاموزیم.
رئیس جمهور در جمعبندی سخنان خود با اشاره به تجربه شخصی در دوران ریاست دانشگاه، اظهار داشت: زمانی برای بازدیدی علمی به ژاپن سفر کرده بودم. در نگاه نخست، هدف برنامه مشخص نبود، اما در بازدیدها متوجه شدم که حتی برای سادهترین فعالیتها مانند گردش پول، مشاوران خارجی از کشورهای مختلف، مانند آلمان و کانادا حضور دارند و در طراحی ساختمانها، راهها و پلهای خود، نام مشاوران بینالمللی را به عنوان بخشی از فرایند علمی، ذکر میکنند.
آقای پزشکیان ادامه داد: ابتدا با خود گفتم ما که بدون مشاور این طرحها را انجام دادهایم، پس کار ما ارزشمندتر است، اما بعد به خودم پاسخ دادم که هنر آنان در استفاده از عقل جمعی و مشورت است. اگر ما هم از مشاوره دیگران استفاده میکردیم، نه تنها ضرر نمیکردیم، بلکه بهتر و دقیقتر عمل میکردیم.
رئیس جمهور با اشاره به جایگاه علمی مشارکت در جهان، تأکید کرد: امروز در حوزه پژوهش، مقالهای که گروهی از متخصصان آن را تدوین کرده باشند، ارزش علمی بالاتری دارد، از مقالهای که یک تن بهتنهایی نگاشته باشد، چون مجموعهای از دادهها، تجربیات و دیدگاهها در آن دخیل است و این یعنی رشد واقعی علمی.
پزشکیان تصریح کرد: ما به دنبال صلح و همکاری با دنیا هستیم، نه ستیز، اما در برابر زور و تحقیر نیز هرگز کوتاه نخواهیم آمد. ایران، سرزمین عزت است و شما نخبگان این کشور، ستونهای اصلی ساخت آیندهاید.
رئیس جمهور، خطاب به جامعه نخبگان کشور، گفت: اگر به ایران و خاک خود، دل ببندیم و برای سربلندی آن تلاش کنیم، راه خود را پیدا خواهیم کرد. اینطور نیست که کسی بگوید شما از این دستاورد، صرف نظر کنید تا ما با شما گفتوگو کنیم. ما از هیچیک از دستاوردهای علمی خود، عقبنشینی نخواهیم کرد.
پزشکیان در پایان، تصریح کرد: آینده این کشور را شما رقم خواهید زد. ما با همه توان، پشتیبان شما هستیم، اما انتظار داریم با تدوین استانداردهای دقیق، از دوبارهکاریها جلوگیری کنید و ایران عزیزمان را به جایگاهی برسانید که شایسته مردم بزرگ و با افتخار آن است.
گفتنی است، پیش از سخنرانی رئیس جمهور در آیین روز جهانی ارتباطات، ۳ طرح ملی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بهطور رسمی افتتاح شد.
نخست، طرح توسعه ظرفیت هستهای شبکه ارتباطی کشور به بهرهبرداری رسید. این طرح که با تکیه بر توان داخلی و دانش مهندسان ایرانی اجرا شده، ظرفیت شبکه انتقال کشور را با رشد ۶۲ درصدی، از ۴۵ هزار به ۷۳ هزار گیگابیت بر ثانیه رسانده است. این توسعه در ۲۸۵ نقطه در ۳۱ استان اجرا شده و زمینه فناوریهای نوین، مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و نسل پنجم ارتباطات را فراهم ساخته است. همچنین، ترافیک اینترنت بینالملل کشور نسبت به آغاز فعالیت دولت چهاردهم، ۲۸ درصد و ترانزیت بینالمللی نیز ۵۰ درصد افزایش یافته است.
دوم، اتصال ۱۴۷۸ روستا به اینترنت پرسرعت سیار در سراسر کشور با دستور رئیس جمهور آغاز شد. با اجرای این طرح، بیش از ۵۲۵ هزار تن از جمعیت روستایی از خدمات ارتباطی پایدار بهرهمند شدهاند. دو نقطه نمادین شهر مشهد مقدس و جزیره خارک، بهعنوان نقاط آغاز این افتتاح، انتخاب شدند.
سوم، سامانه هوشمند و یکپارچه حمایت از شرکتهای دانشبنیان با عنوان «کهکشان» رونمایی شد. این سامانه با هدف حمایت مالی، تسهیل تجاریسازی، تحریک بازار و توسعه زیستبوم نوآوری، طراحی شده است و ثبت نام شرکتها در آن از همان لحظه آغاز این آیین، فعال شد. در بخش نخست، اعتبار این سامانه ۲۰۰ میلیارد تومان اعلام شده است که در بخشهای بعد به ۱۰۰۰ میلیارد تومان افزایش خواهد یافت.