به گزارش فردای خبر به نقل از خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، ترامپ از همان روزهای ابتدایی حضور مجددش در کاخ سفید اعمال تحریم‌های جدید و «سیاست فشار حداکثری» علیه ایران را در پیش گرفت. بدیهی است که در چنین شرایط توجه به راهکارهای متناسب با خنثی سازی و دور زدن تحریم‌ها بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد یکی از نقاط ضعف در روابط خارجی ایران عدم توجه به ظرفیت‌های اقتصادی طرف‌های مقابل و استفاده مناسب از آنها برای مقابله با چالش‌های کشور بوده است.
بررسی آمارهای اقتصادی و تجاری برخی کشورها که روابط بسیار خوبی با ایران نیز داشته‌اند، موید همین مسئله است. به طور مشخص، در برخی کشورهای که به لحاظ سیاسی روابط کاملا خوبی با ایران دارند، شاهد پایین‌تر بودن جایگاه ایران از نظر روابط تجاری با آن کشور در مقایسه با سایر رقبا هستیم. در واقع یکی از دلایل تشکیل «معاونت دیپلماسی اقتصادی» در وزارت خارجه همین مسئله بود. پیگیری توسعه روابط اقتصادی با دیگر کشورها به عنوان یکی از مهمترین وظایف این معاونت در نظر گرفته شد.
علاوه بر این، در سال‌های اخیر به ویژه پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران، تقویت روابط با کشورهایی که از نظر سیاسی اشتراکات بیشتری با جمهوری اسلامی ایران داشته و دارند به عنوان راهکاری برای مقابله با تحریم‌ها دنبال شد و توفیقات خوبی نیز در این زمینه به دست آمد.
بلاروس یکی از کشورهای اروپای شرقی است که در سال‌های اخیر روابط خوبی با ایران داشته و مقامات دو کشور بارها از یکدیگر بازدید کرده‌اند. رئیس جمهور بلاروس در سال 1401 به دعوت رسمی رئیس جمهور فقید ایران -سید ابراهیم رئیسی- به تهران سفر کرد و هشت سند همکاری در حوزه‌های مختلف تجاری، حمل و نقل، کشاورزی و فرهنگی میان دو کشور امضا شد. وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران نیز 24 اسفند سال گذشته سفری به مینسک داشت و با مقامات این کشور دیدار کرد.
علیرضا صانعی -سفیر فوق العاده و تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در بلاروس- در گفتگو با ایسکانیوز به بیان ظرفیت‌های متقابل ایران و بلاروس برای یکدیگر و همچنین معرفی برخی موانع توسعه روابط دوجانبه پرداخت.
دیپلمات ارشد ایران در بلاروس در پاسخ به اقدامات انجام شده برای مقابله با تحریم‌ها گفت: به طور طبیعی زمانی که یک کشور تحت تحریم‌های اروپا و آمریکا قرار می‌گیرد، به سمت بازارهای جدید و شناسایی ظرفیت‌های دیگری برای همکاری حرکت می‌کند و دولت‌های مختلف در ایران هم همین مسیر را طی کرده‌اند. وی با بیان اینکه دنیا فقط اروپا و آمریکا نیست، خاطر نشان کرد: آمریکای لاتین، آفریقا، شرق آسیا، غرب آسیا و کشورهای همسایه ظرفیت‌های بالایی دارند و می‌توانند در مقابله با تحریم‌ها، توسعه روابط تجاری، تامین نیازهای کشور و ... برای کشور ما مفید باشند.
صانعی در خصوص محل ماموریت خود یاداور شد که بلاروس جزء کشورهایی مستقل است و با توجه به ملاحظات سیاسی که دارد در 30 سال گذشته روابط خوبی با ایران داشته است. وی افزود: پس از جنگ اوکراین و تحریم‌هایی که از سوی غرب علیه این کشور نیز اعمال شد، روابط تهران و مینسک با سرعت بیشتری ارتقا یافت و این روند همچنان ادامه دارد. به گفته آقای سفیر، تبادل هیئت‌های دو کشور در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته و موافقتنامه‌های متعددی با هدف ایجاد زیرساخت‌های توسعه همکاری‌ها بین دو کشور امضاء و بعضا اجرایی شد.
از نظر این دیپلمات با سابقه، بدون آماده‌سازی زیر ساخت‌های لازم امکان توسعه روابط اقتصادی بین کشورها وجود ندارد و به همین دلیل در چند سال اخیر توجه جدی به امضای توافقنامه در زمینه‌های بانکی، حمل و نقل، گمرک، استاندارد، بهداشت و موارد دیگر انجام و حضور هیئت‌هایی از بخش‌های دولتی و خصوصی در نمایشگاه‌های متقابل دو کشور تسهیل شد. وی افزود: نشست‌های مشترکی با هدف معرفی ظرفیت‌های متقابل ایران و بلاروس برای تجار و فعالان اقتصادی برگزار شد و در حال حاضر شناخت خوبی از ظرفیت‌ها بین دو طرف ایجاد شده که البته امکان افزایش آن وجود دارد.
سفیر تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در بلاروس با اشاره به آمار رسمی منتشر شده از سوی گمرک این کشور اظهار کرد: مبادلات تجاری ایران و بلاروس در سال 2024 افزایش 15 درصدی نسبت به سال 2023 داشت که البته بخشی از مبادلات دو کشور به دلیل شرایط تحریمی از طریق کشورهای ثالث انجام می‌شود و از همین رو در آمارهای رسمی لحاظ نمی‌شوند. وی به عنوان مثال به صادرات میوه ایران از طریق شرکت‌های روس به بلاروس اشاره کرد که در آمار رسمی تجارت دو کشور ثبت نمی‌شوند.
علیرضا صانعی در خصوص ظرفیت‌های متقابل جمهوری اسلامی ایران و بلاروس و اقدامات لازم برای بالفعل کردن آنها عنوان کرد: دو کشور در برخی حوزه‌ها مکمل یکدیگر هستند و برای مثال ایران دارای معادن بسیار زیادی است و به تجهیزات و ماشین آلات در این حوزه نیاز دارد و در مقابل بلاروس به عنوان یکی از تولیدکنندگان معتبر ساخت ماشین‌آلات معدنی شناخته می‌شود و شرکت‌های معتبری مانند «ماز» و «بلاز» متعلق به بلاروس هستند که قراردادهایی با آنها امضاء شده است.
به گفته نماینده عالی ایران در مینسک، مواد پتروشیمی، دارو، میوه و سبزیجات اصلی‌ترین زمینه‌های صادرات از ایران به این کشور هستند و از آنجایی که این کشور به آب‌های آزاد دسترسی ندارد و از سوی همسایگان خود نیز تحریم شده، استفاده از ظرفیت ایران در حوزه ترانزیت می‌تواند یکی از بخش‌های مورد نیاز این کشور باشد که از طریق روسیه و سپس دریای خزر دسترسی به کریدورهای ترانزیتی را برای این کشور ایجاد می‌کند. وی افزود: ایران در حوزه کشاورزی بسیار فعال است و در مقابل می‌تواند از کودهای راهبردی پتاس ساخت بلاروس استفاده کند که در حال حاضر نیز واردات آن انجام می‌شود و بلاروس جزء 2 تولیدکننده اول آن در جهان است.
سفیر ایران در بلاروس امضای موافقنامه‌ها، اسناد و تبادل هیئت‌ها را مهمترین اقدام برای بالفعل کردن ظرفیت‌های همکاری دو کشور دانست و تاکید کرد که تخصیص اعتبار به صادرکنندگان دو طرف اهمیت ویژه‌ای دارد و در حال حاضر بلاروس اعتبار نامحدودی برای صادرکنندگان خود به ایران اختصاص داده و بانک مرکزی ایران نیز در حال بررسی تخصیص خط اعتباری به صادرکنندگان محصولات ایرانی است. وی خاطر نشان کرد: بلاروس یکی از 5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا است و با توجه به امضای قرارداد تجارت آزاد بین ایران با این اتحادیه که در مجلس شورای اسلامی نیز تصویب شد، فرصت جدیدی برای جمهوری سلامی ایران برای مقابله با تحریم‌های و تامین نیازمندی‌ها ایجاد می‌کند.
به گفته آقای صانعی، بر اساس توافق جدید تجارت آزاد اتحادیه اقتصادی اروراسیا تعرفه بیش از 800 قلم کالا کاهش چشمگیری داشته و یا حتی به صفر رسیده که ایران می‌تواند محصولات خود را با تعرفه بسیار پایین به این 5 کشور صادر و توسعه مناسبات تجاری با کشورهای عضو را برای ایران تسهیل کند. وی در مورد موانع موجود بر سر راه تجارت ایران و بلاروس گفت: تجار و فعالان اقتصادی دو طرف با ظرفیت‌های یکدیگر به اندازه کافی آشنا نیستند که البته تلاش‌های زیادی در این زمینه انجام شده اما هنوز به وضعیت مطلوبی در این زمینه نرسیده‌ایم.
صانعی تاکید کرد: تجار دو کشور هنوز به خوبی با شیوه همکاری با یکدیگر آشنایی ندارند و لازم است این موضوع به تدریج مرتفع شود؛ برگزاری نشست‌های «بی2بی» و نمایشگاه‌های مشترک یکی از راه‌های موثر بر طرف کردن این مانع است. سفیر ایران، نبود پرواز مستقیم بین تهران مینسک را مشکل دیگری دانست که توافقنامه آن امضاء شده اما به دلیل اقتصادی نبودن اجرایی نشده است. وی تصریح کرد که ایجاد پرواز مستقیم از چند جهت برای دو کشور سودآوری خواهد داشت که یکی از آنها رونق صنعتی گردشگری و فعالیت‌های حمل بار بین دو کشور خواهد بود؛ علاوه بر این، رفت آمد تجار و شرکت‌های اقتصادی را تسهیل می‌کند.
سفیر تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در بلاروس، سومین مانع توسعه روابط دو کشور را بروکراسی اداری دانست و خاطر نشان کرد تاخیر در مکاتبات به ویژه در بخش‌های دولتی مشکل جدی در برخی زمینه‌ها ایجاد می‌کند. مبادلات بانکی مانع دیگری بود که آقای صانعی به آن اشاره کرد و وعده داد که به زودی با اقدامات انجام شده این مانع برطرف شود.
وی ضمن اذعان به اینکه شناخت عمومی بین ملت‌های دو کشور وجود ندارد، اظهار کرد: اکثر مردم ایران احتمالا بلاروس را یکی از استان‌های روسیه می‌دانند و شناخت درستی از آن ندارند؛ اما در طرف مقبل با توجه به سابقه تاریخی و تمدنی ایران، تعداد زیادی از مردم بلاروس با کشور ما آشنا هستند اما همانطور که اشاره شد، به دلیل نبود پرواز مستقیم بین دو کشور، تعامل مردم با مردم کمرنگ است و امیدواریم با اقداماتی که در دستور کار قرار دارد هر چه سریعتر این مانع رفع شده و شاهد توسعه صنعت گردشگری بین دو کشور باشیم.
